Zelfreflectie (ook wel introspectie) is een term uit de psychologie. Het is een activiteit waarbij de eigen gedachten, gevoelens en herinneringen overdacht worden. Het gaat hierbij niet alleen om denkprocessen, maar ook om gedrag. Het heeft vaak betrekking op ervaringen en gebeurtenissen. Reflectie wordt gebruikt om beter om te gaan met dezelfde soort situaties in de toekomst en jezelf te verbeteren.
Hoe werkt zelfreflectie?
Zelfreflectie pas je zelfstandig toe, dat wil zeggen dat je dit op eigen initiatief en alleen doet. Je vergaart op die manier de nodige zelfkennis. Zelfreflectie vraagt daarom wel wat zelfdiscipline. Er is niemand die zegt dat je het moet doen, er is ook niemand die zegt dat je er bijvoorbeeld nog even mee door moet gaan. Toch heeft zelfreflectie ook veel voordelen: je kunt het op ieder moment gebruiken en het zorgt ervoor dat je bewust bezig bent met je eigen ontwikkeling. Zelfreflectie kun je even tussendoor doen, of als je op de fiets naar huis rijdt vanuit je werk.
Zelfreflectie is ook mogelijk in de vorm van een logboek. Je schrijft je reflectie op papier. Dit vertraagt het denkproces, en geeft je tijd om rustig terug te blikken.
Tips voor het reflecteren
Je kunt op iedere situatie reflecteren en op elk probleem dat je bezighoudt . Daar kun je veel van leren, maar de valkuil is dat je hierdoor door de bomen het bos niet meer ziet en eindeloos blijft terugkijken. Een ander gevaar is dat je misschien het gevoel dat je eigenlijk wel lekker bezig bent – het voetbal gaat goed, er is geen kritiek van (mede-) spelers, collega’s of vanuit het bestuur – en dus zie je geen reden om te reflecteren. Toch kan het dan ook heel leerzaam zijn om stil te staan bij jezelf en je manier van handelen.
De volgende tips kunnen je helpen bij het reflecteren:
Kies een concrete situatie en kijk terug op dat specifieke moment en jouw manier van handelen.
Reflecteer regelmatig en ‘rooster’ tenminste één keer per week een reflectiemoment in liefst op een vast moment.
Stel jezelf open vragen.
Stel oordelen over jezelf uit, kijk eerst wat er gebeurde voor dat je hier een waarde aan geeft.
Reflecteer op een methodische manier, bijvoorbeeld door een lijstje vragen te doorlopen of het reflectiemodel te gebruiken.
Reflecteer niet alleen op probleemsituaties maar ook op succeservaringen.
Gebruik feedback van anderen om vanuit dat gezichtspunt te reflecteren.
