De handel in minderjarigen zou de afgelopen jaren explosief zijn gegroeid. Nederlandse clubs balen continu van de aasgieren die boven de vaderlandse nesten cirkelen. Maar hoe groot is die kindertransfermarkt nu echt?
‘Stop de kinderslavernij’, zei toenmalig FIFA-baas Sepp Blatter tien jaar geleden. De mondiale voetbalbond is verantwoordelijk voor het transfersysteem en veranderde in 2009 de spelregels.
In principe zijn internationale transfers onder de achttien jaar verboden. Maar in de praktijk stelt dat verbod niet zo gek veel voor. Er zijn drie escapes waarvan clubs veelvuldig gebruikmaken. Ten eerste mag een speler binnen de EU al verkassen op zijn zestiende. Ten tweede kan een speler een transfer maken als hij binnen vijftig kilometer van de grens woont. Hij mag dan naar een club die op maximaal honderd kilometer van zijn huis ligt. Ten derde is een buitenlandse switch toegestaan als zijn ouders emigreren om een reden die niet voetbalgerelateerd is. Vooral van die laatste uitzondering wordt veel gebruik gemaakt om Zuid-Amerikanen en Afrikanen al vóór hun achttiende naar Europa te halen. Lees: misbruik.
Leo Beenhakker signaleerde in 2010 dat er steeds meer ‘grote witte haaien’ kwamen die de zeeën leeg roofden. Hij was toen technisch directeur van Feyenoord, dat op het punt stond Nathan Aké te verliezen aan Chelsea. Achteraf markeerde zijn opmerking inderdaad het begin van een trend. In de jaren nul ging er soms een Nederlander onder de achttien jaar naar het buitenland. Maar in het decennium erna nam het investeren in minderjarigen wereldwijd een vlucht. Zo waagden in 2010, 2011 en 2012 opgeteld negen spelertjes de stap. Dat aantal werd in 2017 in één jaar gerealiseerd. In 2018 waren het er acht en in 2019 gingen er zeven. Als we dat afzetten tegen de totale jeugdmarkt, vallen de cijfers mee. De groei is hier minder sterk dan elders. Zelfs als we de grensgevallen meerekenen, komen we uit op ongeveer een verdubbeling in de laatste tien jaar. Wereldwijd gaat het om een verviervoudiging. Nederland komt bovendien niet voor in de toptienlijst van landen met meest geëxporteerde pupillen die de FIFA in januari publiceerde.
Overigens zou de Brexit een gunstige uitwerking kunnen hebben voor Nederland. Juist de clubs in Engeland maken gretig gebruik van de EU-exceptie. Op basis daarvan kunnen ze Europese jongens van zestien kopen. Vooral van deze regel hebben Nederlandse clubs last. Van de 51 verloren talenten gingen er 27 naar Engeland. Vaak worden dit soort transfers al in de steigers gezet als de ventjes veertien of vijftien jaar oud zijn. Ze worden gescout, lopen stage, trainen mee en er wordt alvast onderhandeld over de contractvoorwaarden. Op hun zestiende verjaardag tekenen ze dan ineens een driejarig contract en wordt de aanvraag officieel ingediend bij de FIFA. Zo kreeg bijvoorbeeld Amsterdammer Jayden Braaf een driejarig contract bij Manchester City cadeau voor zijn zestiende verjaardag.
Het gaat in totaal om negentien spelers. Slechts twee van hen zijn nog niet afgeserveerd bij de club waarvoor ze Nederland verlieten: Timothy Fosu-Mensah (Manchester United) en de wat minder bekende ex-Spartaan Godfried Frimpong (Benfica). De zeventien anderen zitten inmiddels elders. Dat wil niet zeggen dat ze een verkeerde keuze hebben gemaakt. Het is natuurlijk niet zo dat we alleen in Nederland kunnen opleiden. Er zijn meerdere wegen die naar de top leiden.
Van de twaalf minderjarigen die Ajax en Feyenoord in de periode 2010-2015 verlieten, zijn er acht actief in het betaalde voetbal, zitten er drie nog in de jeugdopleiding en viel er één terug naar de amateurs. Het veelgebruikte standpunt van teleurgestelde opleiders dat het vroegtijdig verlaten van het nest funest is voor de sportieve ontwikkeling, geldt voor sommigen, maar dat is niet het algemene beeld.
Met vijf tot negen jongens die jaarlijks voor dit traject kiezen, blijkt bovendien dat het leeuwendeel van de jeugdinternationals ondanks de exploderende minderjarigenmarkt gewoon vertrouwen blijft houden in de vaderlandse opleidingen. Zo bezien lijkt de schade voor de BV Nederlands Voetbal best mee te vallen.
